حسین کیانی نیا

مسئله حجاب در دو سوره از سوره هاى قرآن مطرح شده است. ابتدا این نکته به طور اجمال در سوره احزاب آیه ۵۹ مطرح شده [۱] و سپس با تفصیل بیشتر در آیه ۳۱ سوره نور آمده است:

و زنان مؤمن را بگو تا چشمها ( از نگاه ناروا ) بپوشند و فروج و اندامشان را ( از عمل زشت ) محفوظ دارند و زینت و آرایش خود جز آنچه قهرا ظاهر می شود ( بر بیگانه ) آشکار نسازند، و باید سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند و زینت و جمال خود را آشکار نسازند جز برای شوهران خود یا پدران یا پدران شوهر یا پسران خود یا پسران شوهر یا برادران خود یا پسران برادران و پسران خواهران خود یا زنان خود ( یعنی زنان مسلمه ) یا کنیزان ملکی خویش یا مردان اتباع خانواده که رغبت به زنان ندارند یا اطفالی که هنوز بر عورت و محارم زنان آگاه نیستند ( و از غیر این اشخاص مذکور احتجاب و احتراز کنند ) و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود. و ای اهل ایمان، همه به درگاه خدا توبه کنید، باشد که رستگار شوید. [۲]

در شأن نزول آیه ۳۰ سوره نور « قل للمؤمنین یغضوا من أبصارهم ویحفظوا فروجهم...» جناب کلینى به سند خویش از سعد اسکاف نقل مى کند که امام باقر (علیه السلام) فرمود:
جوانى از جماعت انصار در شهر مدینه با زنى رو به رو شد. در آن زمان زنان پوشش سر خود را پشت گوش هاى خود مى انداختند [در نتیجه، بنا گوش و گردن ایشان هویدا بود. ] وقتى زن از کنار وى گذشت جوان سر را به عقب برگرداند و هم چنان که راه مى‌رفت وى را نظاره مى کرد و وارد کوچه‌اى شد و در حالى که به پشت سر خود نگاه مى‌کرد به راه خود ادامه داد که صورتش به استخوان یا تکه شیشه‌اى که از دیوار بیرون زده بود برخورد کرد و شکست. وقتى آن زن از نظرش محو شد نگاه کرد و دید که بدن و لباسش خونین شد. [به خود آمد] و گفت: به خدا سوگند خدمت رسول خدا مى‌رسم و او را از این مسئله خبر دار مى کنم. پس خدمت رسول خدا شرفیاب شد. پیامبر از حال وى جویا شد و او جریان را به اطلاع آن جناب رساند. پس جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: قل للمؤمنین یغضّوا من أبصارهم ویحفظوا فروجهم ذلک أزکى لهم إنّ الله خبیرٌ بما یصنعون. [۳]
سیورى نیز این شأن نزول را به نقل از ابن مردویه از امام على(علیه السلام) نقل کرده است. [۴]
از این شأن نزول مى توان استنباط کرد که اولین آیاتى که در تشریع حجاب و بیان محدوده نظر نازل شده، همین آیات سوره نور است. [۵]

حال پرسش این است!
اگر آن جوان با زنی بی‌حجاب برخورد نمی‌کرد و سپس از رسول خدا در این باب سوال نمی‌پرسید، آیا چنین آیه‌ای نازل می‌شد؟!

حسین کیانی نیا

منابع:
۱. راوندى، قطب الدین، فقه القران، قم، مکتبة آیة الله عظمى مرعشى، ۱۴۰۵ ق.
۲. قرآن کریم، جزء ۱۸، سوره نور، آیه ۳۱.
۳. کلینى، محمد، کافى، چاپ سوم: تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۸ ق.
۴. سیورى، فاضل مقداد، کنز العرفان، تهران، مرتضوى، ۱۳۶۹.
۵. جمشیدی، اسدالله، تاریخچه حجاب در اسلام،  تاریخ در آیینه پژوهش ۱۳۸۴ شماره ۷.